استفاده از هوش مصنوعی در توسعه روبات‌ها و نقش آن در اتوماسیون و صنعت
اگر تصویر سینمایی روبات‌های انسان‌نمای هوشمندی که به طور مستقل فکر می‌کنند و گاهی علیه انسان‌ها وارد جنگ می‌شوند را کنار بگذاریم، یکی از ماموریت‌های هوش مصنوعی، ایجاد و توانمندسازی ربات‌های صنعتی و ایجاد اتوماسیون تولیدی است. خطوط تولید محصولات صنعتی و شیمیایی که بدون دخالت عامل انسانی به پیش می‌رود و کالاها و مواد مورد نیاز انسان‌ها را تولید یا فرآوری می‌کند. ساختار صنعتی که در آن انسان‌ها در اثر برخورد با مواد خطرناک یا شرایط سخت، فرسوده و بیمار نمی‌شوند و بهره‌وری با بالاترین سطح ممکن به دست می‌آید.
هوش مصنوعی یا AI یک نقش کلیدی در توسعه ربات‌ها و فرایندهای صنعتی در حوزه‌های مختلف اقتصاد بازی خواهد کرد. در این نوشته قصد داریم نقش هوش مصنوعی در زمینه اتوماسیون و خودکارسازی صنعتی را بررسی کنیم و ببینیم ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی، چه نقشی در آینده صنعتی جهان بازی می‌کنند:
یادگیری ماشین و ادراک محیطی: فناوری‌های زیرمجموعه هوش مصنوعی مثل یادگیری ماشین (machine learning) و بینایی رایانه‌ای (computer vision) به ربات‌ها کمک می‌کند تا محیط پیرامونشان را درک و تحلیل کنند. الگوریتم‌های یادگیری ماشین به ربات‌ها این امکان را می‌دهند تا از داده‌هایی که به دست می‌آورند یاد بگیرند و عملکردشان را در گذر زمان بهبود دهند. بینایی رایانه‌ای هم به ربات‌ها اجازه می‌دهد اطلاعات تصویری و دیداری را دریافت کرده و اشیا و مسیرها را در پیرامونشان تشخیص دهند و با پیرامونشان ارتباط برقرار کنند.
خودکارسازی فرایندهای رباتیک: ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند کارهای تکرارشونده و قاعده‌مند در صنعت را در دست گرفته و زمان نیروی انسانی را برای کارهای پیچیده‌تر و خلاقانه‌تر آزاد کنند. Robotic Process Automation (RPA) یا خودکارسازی فرایندهای رباتیک، ترکیب هوش مصنوعی با سیستم‌های رباتی است که می‌تواند کارهایی مثل ورود، استخراج و پردازش اطلاعات را انجام دهند. خط رنگ‌آمیزی در یک کارخانه تولید خودرو را در نظر بگیرید که در آن ربات‌ها، به صورت ۲۴ ساعته، در ۷ روز هفته، بدون اینکه تحت تاثیر اثر مرگبار رنگ‌های صنعتی قرابر بگیرند، به بهینه‌ترین شکل و با خطای حداقلی، بدنه خودروها را رنگ‌آمیزی و وارد مرحله بعد تولید می‌کنند. این شکلی استاندارد از RPA است. این فرایند همچنین می‌تواند بهره‌وری را افزایش، میزان خطا را کاهش و سودآوری را در صنایع مختلف مانند تولید صنعتی، حمل و نقل و مدیریت مالی بهبود دهد.
ربات‌های دستیار: هوش مصنوعی می‌تواند نسل جدید از ربات‌ها به نام ربات‌های دستیار یا Collaborative Robots (Cobots) را توسعه دهند. این ربات‌ها در کنار انسان‌ها قرار می‌گیرند و به گونه‌ای طراحی می‌شوند که ایمن و انطباق‌پذیر باشند و بتوانند در فضاهای کاری با انسان‌ها همکاری کنند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی به کار رفته در این ربات‌ها به گونه‌ای است که منظور افراد را می‌فهمند، به دستورها و حرکات بدن انسان‌ها واکنش نشان می‌دهند و فعالیت‌هایشان را بر اساس خواست مدیر انسانی خود تنظیم می‌کنند.
ایجاد توان بالای پیش‌بینی: الگوریستم‌های هوش مصنوعی، می‌توانند کلان‌داده‌های به دست آمده از حسگرها را پردازش کرده و پیش‌بینی دقیقی از زمان از کار افتادن و خرابی تجهیزات و ماشین‌آلات ارائه بدهند. هوش مصنوعی می‌تواند با پیش‌بینی الگوهای عملکردی، از توقف ناگهانی خطوط تولید، کاهش طول عمر ماشین‌آلات و هزینه‌های جانبی جلوگیری کنند.
ماشین‌آلات و پهپادهای خودران: هوش مصنوعی می‌تواند ربات‌ها و پهپادهای خودرانی را طراحی کند که بتوانند در تعامل با عامل انسانی و دیگر ربات‌ها، وظایف محول‌شده را انجام داده، در مسیرهای مشخص حرکت کنند و امور صنعتی و اجرایی را به انجام برسانند. حمل و نقل، ترابری و کشاورزی از جمله صنایعی هستند که از این فناوری می‌توانند بهره ببرند. پهپادهای سم‌پاش در کشتزارها و کامیون‌های خودران در شهرک‌های صنعتی، نمونه‌های اجرایی‌شده این ترکیب فناورانه هستند.
پایش و کنترل کیفیت: ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند با سرعت و دقت بالا، فرایندهای کنترل کیفیت و پایش محصولات و خط تولید را انجام دهند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی و بینایی رایانه‌ای، به ربات‌ها امکان می‌دهد مشکلات محصولات را شناسایی کنند، میزان تهدید بالقوه در خط تولید را ارزیابی کنند و مشکلات در فرایندها را شناسایی کنند. این به معنای کاهش ضایعات، افزایش بهره‌وری و بهبود استانداردهای تولیدی است.
تحلیل داده و بهینه‌سازی: تکنیک‌های هوش مصنوعی به ما این امکان را می‌دهد تا حجم بالایی از داده‌های گردآمده از فرایندهای صنعتی را پردازش کنیم. با توسعه یادگیری ماشین و تحلیل داده، کسب و کارها می‌توانند تصویری دقیق از فرایندهای اجرایی خود داشته باشند، زمینه‌های مستعد بهبود و توسعه را شناسایی کنند، چرخه‌های کاری را بهینه‌سازی کنند و تصمیم‌هایی بر اساس داده‌های واقعی بگیرند. هوش مصنوعی با این عملکردها، موجب افزایش بهینگی، کاهش هزینه‌ها و تخصیص بهره‌وری منابع در چرخه‌های صنعتی می‌شود.
به نظر می‌رسد به کارگیری هوش مصنوعی در فرایندهای رباتیک و خودکارسازی صنعتی موجب افزایش بهره‌وری، بهبود ایمنی، کنترل کیفی بهتر و کاهش هزینه‌ها می‌شود. اما ضروری است که در زمان به کارگیری هوش مصنوعی در فرایندهای صنعتی، قواعد پیشگیرانه مشخصی به کار گرفته شود و خطوط قرمز ایمنی و اخلاقی درباره محدوده عملکردی ربات‌های هوشمند و چالش‌های اجتماعی بیکاری افراد در جوامع مختلف در نظر گرفته شود.
سخن پایانی
هوش مصنوعی به سرعت در حال باز کردن مسیرش در زمینه‌های مختلف زندگی مثل صنعت، اقتصاد و حتی اجتماع است. از همین رو بهتر است اقتصاد و اتمسفر کسب و کارهای ایرانی هم به این حوزه وارد شده و زمینه‌های تطبیق کشور با آن را فراهم بیاورند. خوشبختانه شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی با هوش مصنوعی آشنا شده و حتی محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی و هماهنگ با زبان فارسی را وارد بازار کرده‌اند. شرکت هوش مصنوعی دلفین، از جمله شرکت‌هایی است که توانسته در مدت کوتاهی، به بومی‌سازی هوش مصنوعی در ایران کمک کرده و چند محصول دانش‌بنیان بر پایه AI (چت بات هوشمند فارسی و ابزار جستجوی هوشمند) را به دنیای دیجیتال مارکتینگ ایران وارد کند.
