گرفتگی بینی یا احتقان مشکل آزاردهنده‌ای است که می‌تواند در تنفس افراد مشکل ایجاد کند. احتقان معمولا بهدلیل تحریک بافت‌های بینی اتفاق می‌افتد. از آنجایی که گرفتگی در بینی بسیار شایع است خیلی از افراد آن را جدی نمی‌گیرند. البته این مشکل در موارد زیادی خود‌به‌خود درمان می‌شود، اما برخی مواقع عدم درمان آن می‌تواند باعث ایجاد پولیپ و عفونت‌های سینوسی شود.
گرفتگی بینی چیست؟
اگر به هر دلیلی بافت‌های داخلی بینی دچار تحریک شوند احتقان بینی به وجود می‌آید. این تحریک باعث ایجاد ورم، التهاب و افزایش تولید خلط می‌شود که در نتیجه آن تنفس و ورود هوا به بینی سخت می‌شود.
گرفتگی بینی معمولا در حد چند روز تا نهایتا یک هفته طول می‌کشد. اگر احتقان بینی بیشتر از این مدت ماندگار بود می‌تواند نشانه وجود عفونت باشد. عفونت ایجاد شده درصورتی که درمان نشود باعث بروز بیماری‌هایی مانند پولیپ، عفونت گوش میانی و سینوزیت شود.
گرفتگی بینی چه تاثیراتی روی بدن دارد؟
زمانی که بینی دچار احتقان می‌شود مشکلات زیر برای افراد به وجود می‌آید:
- عدم تنفس صحیح از راه بینی
- افزایش تولید مخاط و درنتیجه آبریزش بینی
- برای نوزادان مشکلاتی در شیر خوردن آن‌ها به وجود می‌آورد.
- احتقان گاهی اولین نشانه وجود ویروس یا باکتری در بدن است. با توجه به این موضوع می‌توان خیلی سریع نسبت به درمان بیماری‌های احتمالی اقدام کرد.
احتقان بینی چگونه اتفاق می‌افتد؟
هوای اطراف ما می‌تواند شامل آلودگی، ویروس، آلرژی‌ها و… باشد. بینی با تنفس از این هوا مقداری از آلودگی‌های موجود را به درون خود راه می‌دهد. این ذرات از طریق موهای ریزی که داخل بینی وجود دارد جذب شده و با عطسه از بدن خارج می‌شوند.
اگر این ذرات به‌خوبی جذب مژک‌های بینی نشود باعث التهاب و تورم بافت‌های داخلی بینی شده و در این هنگام بدن برای محافظت از خود اقدام به تولید مخاط بیشتر می‌کند. ترکیب خلط‌های تولید شده و بافت متورم سبب گرفتگی در بینی و مسدود شدن راه تنفس می‌شود.
علت گرفتگی بینی چیست؟
احتقان معمولا بهدلیل رینیت ایجاد می‌شود. 2 نوع رینیت وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
رینیت آلرژیک:
این بیماری که به آن تب یونجه نیز گفته می‌شود بهدلیل حساسیت بدن نسبت به آلرژن‌ها اتفاق می‌افتد. آلرژن ذرات ریزی است که در هوا وجود دارد و مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- گرده: در فصولی که درختان و گیاهان شروع به گردافشانی می‌کنند، این ذرات به‌راحتی وارد بینی شده و برای افراد مبتلا به تب یونجه حساسیت ایجاد می‌شود.
- کپک: هاگ‌کپک و قارچ که معمولا در هوای گرم وجود دارد.
- موی حیوانات خانگی: بسیاری از افراد به پشم حیوانات حساسیت دارند.
رینیت غیر آلرژیک:
این بیماری اغلب بهدلیل ابتلا به عفونت‌های ویروسی یا وجود برخی محرک‌های خاص اتفاق می‌افتد. رینیت باعث جمع شدن مایع در بافت‌های بینی و التهاب و تورم آن‌ها می‌شود. از مهم‌ترین محرک‌های ایجاد رینیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محیطی: عوامل محیطی زیادی وجود دارد که باعث ایجاد رینیت می‌شود مانند: غذاهای تند، استرس، استعمال دود یا در معرض آن قرار گرفتن و…
- دارو: داروی بیماری‌هایی مانند فشار خون و برخی مسکن‌ها می‌تواند از عوامل ایجاد احتقان بینی باشد.
- عفونت: بیماری‌های عفونی مانند سرماخوردگی و سینوزیت از عوامل ایجاد احتقان بینی است.
- هورمونی: عدم تعادل هورمون‌ها در سن بلوغ، بارداری و… از عوامل ایجاد احتقان است.
- تورم غدد بینی: غددی به نام آدنوئید در پشت مجرای بینی وجود دارد که باعث از بین رفتن میکروب‌ها شده و تورم در آن‌ها سبب ایجاد احتقان بینی می‌شود.
راه‌های تشخیص دلایل احتقان بینی
احتقان بینی اگر قبل از یک هفته بهبود یابد یعنی در اثر عفونت نبوده و خطرناک نیست. در غیر این‌صورت باید با مراجعه به پزشک علت دقیق آن را پیدا کنیم.
پزشک از طریق معاینه و در موارد ضروری چند راه مختلف دلیل این بیماری را تشخیص می‌دهد که به شرح زیر است:
- آندوسکوپی بینی
- سی‌تی‌اسکن
- کشت گلو (تشخیص وجود باکتری در پشت گلو)
روش‌های درمان گرفتگی بینی
بعد از تشخیص دلیل احتقان باید درمان خاصی برای آن در نظر گرفت. به‌عنوان مثال اگر این گرفتگی از طریق پشم حیوانات خانگی ایجاد شده باشد، یعنی فرد مبتلا به رینیت آلرژیک است. برای درمان نیز دوری از حیوانات و همچنین استفاده از برخی داروها برای او تجویز می‌شود.
برای درمان رینیت غیر آلرژیک اولین قدم شناسایی عامل آلرژی‌زا است. سپس می‌توانید با استفاده از دارو و روش‌های دیگر آن را بهبود دهید. در ادامه موثرترین داروهای موجود را برای شما شرح دادیم.
دارو برای درمان گرفتگی بینی ناشی از آلرژی (رینیت آلرژیک)
برای کاهش گرفتگی در بیماری‌های تب یونجه استفاده از داروهای زیر توصیه می‌شود:
- کورتیکواستروئیدها: برای کاهش التهاب در بافت‌های بینی مناسب است.
- آنتی‌هیستامین‌ها: عملکرد سیستم ایمنی بدن را در برابر آلرژن‌ها کاهش می‌دهد.
- اسپری ضد احتقان بینی: این دارو را بیشتر از 3 روز استفاده نکنید زیرا در این صورت احتقان را افزایش می‌دهد.
- اسپر بینی آنتی‌کولینرژیک: برای کاهش خلط گلو مناسب است
دارو برای درمان بیماری رینیت غیر آلرژیک
برای بهبود این احتقان داروهایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها و کورتیکواستروئیدها مصرف می‌شود. همچنین استفاده از اسپری ایپراتروپیوم بروماید که برای کاهش آبریزش مناسب است توصیه می‌شود.
راه‌های پیشگیری از احتقان بینی
در این عارضه با توجه به دلایل ایجاد متفاوتی که دارد پیشگیری صددرصدی وجود نداشته و فقط با رعایت نکاتی می‌توان امکان ابتلا به آن را تا حدی کاهش داد.
اگر احتقان برای شما اکثر در فصل خاصی اتفاق می‌افتد بهتر است درباره‌ی آلرژن‌های فصلی اطلاعات به دست آورید. سپس راه‌های جلوگیری و درمان را شناسایی کنید.
از دلایل اصلی ایجاد احتقان عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا است که می‌توان با رعایت نکات پیشگیرانه از ابتلا به آن‌ها جلوگیری کنید.
درمان خانگی گرفتگی بینی
با استفاده از روش‌های زیر می‌توان احتقان بینی را کاهش داد:
- مصرف مایعات باعث رقیق شدن خلط‌های تولید شده و درنتیجه کاهش گرفتگی می‌شود.
- با استفاده از دستگاه بخور سرد محیط اطراف خود را مرطوب کنید.
- اسپری نمکی بدون نیاز به نسخه پزشک را تهیه کرده و از آن استفاده کنید.
- برای نوزادان باید مرتبا با استفاده از سرنگ حباب بینی مخاط تولید شده را خارج کنید. زیرا وجود خلط می‌تواند باعث عدم میل به شیر در آن‌ها شود.
گرفتگی در بینی چه زمانی خطرناک است؟
این بیماری به‌طور کلی عارضه‌ی خطرناکی نیست و معمولا بعد از گذشت نهایتا یک هفته بهبود می‌یابد. در صورتی که گرفتگی ناشی از وجود باکتری در بدن باشد نیاز به مراقبت و مراجعه به پزشک دارید. این علائم شامل موارد زیر است:
- گرفتگی بینی بعد از گذشت 10 روز هیچ نشانه‌ای از بهبود نداشته باشد.
- خلط‌های خارج شده از بینی زرد، سبز یا همراه با خون باشد.
- ماندگاری تب
- برای نوزادانی که گرفتگی باعث عدم توانایی در شیر خوردن آن‌ها شود.
گرفتگی بینی معمولا به همراه آبریزش است و باعث ایجاد مشکل در تنفس می‌شود. وجود آلودگی و ذرات آلرژن در هوا امکان ورود آن‌ها به بینی را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. اگر این ذرات تحریک‌کننده دفع نشوند باعث ایجاد تورم در بافت بینی شده و بدن برای محافظت از خود تولید مخاط را افزایش می‌دهد. در نتیجه گرفتگی به‌وجود می‌آید.
رینیت‌های آلرژیک و غیر آلرژیک از عوامل اصلی این بیماری هستند و برای درمان آن نیز باید علت به‌وجود آمدن احتقان را شناسایی کرد.
البته با مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه و روش‌های خانگی مانند مصرف مایعات، بخور دادن، مرطوب کردن هوا و… نیز می‌توان تا حدی گرفتگی در بینی را کاهش داد.
